Kościół św. Janów
Kościół diecezjalny św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty zaliczany do grupy najważniejszych zabytków Torunia i Polski, jest przykładem gotyku ceglanego, typowego dla wielkich miast kupieckich średniowiecza. Budowla orientowana, składająca się z trzech naw, które tworzą wysoką i potężną halę. Swą okazałość uzyskała na przestrzeni ponad 200 lat. Prace budowlane zaczęto na początku II połowy XIII w. Kolejne dziesięciolecia przyniosły wzrost prosperity Torunia, co umożliwiło rozbudowę świątyni. Ostateczna jej bryła, którą możecie dziś podziwiać ukształtował się w XV stuleciu.
Wnętrze świątyni to monumentalna przestrzeń wykończona sklepieniami gwiaździstymi oraz wypełnione jest ogromną ilością wyjątkowych zabytków sztuki sakralnej z różnych epok, od średniowiecza zaczynając, a na współczesności kończąc. Jednym z przykładów są XIV – wieczne freski znajdujące się w prezbiterium, czyli miejscu, w którym znajduje się ołtarz główny. Na jego wschodniej ścianie widnieją postacie patronów kościoła. Postać z barankiem to św. Jan Chrzciciel, a z kielichem św. Jan Ewangelista. Ważnym, imponującym malowidłem jest znajdujący się na północnej ścianie fresk Drzewa Jessego, które przedstawia m.in. rodowód Jezusa Chrystusa, Jego ukrzyżowanie oraz Sąd Ostateczny. W ołtarzu głównym umiejscowiony jest tryptyk z początku XVI w. Jego środkowa część to płaskorzeźba, w której są święci: Wolfgang, Bartłomiej oraz Jakub, a po bokach obrazy z wizerunkami czterech Ojców Kościoła katolickiego.
W północno – wschodniej części, tuż przy kaplicy Najświętszego Sakramentu znajduje się wyjątkowa rzeźba Maryi z Dzieciątkiem Jezus, figury późnogotyckiej pochodzącej z cyklu Pięknych Madonn. Jest to kopia, stworzona na podstawie zachowanych przedwojennych fotografii. Oryginalne dzieło wywieziono z Torunia w czasie II wojny światowej.
W południowo – zachodniej części świątyni znajduje się tzw. Kaplica Kopernikańska, która swą nazwę zawdzięcza zachowanym pamiątkom po Mikołaju Koperniku. Pierwszą z nich jest XIII – wieczna chrzcielnica, przy której według tradycji był chrzczony słynny uczony i astronom. Na zachodniej ścianie kaplicy widnieje obraz, a dokładniej epitafium z wizerunkiem Mikołaja Kopernika z ok. 1580 r. Młodszym, ale równie cennym dziełem jest najstarsze popiersie wybitnego toruńczyka, które zostało wykonane w 1766 r.
Przez pierwsze kilka wieków kościół funkcjonował jako fara parafii staromiejskiej Torunia oraz sprawował dodatkową funkcję polityczną. Do początku XVI stulecia w jego wnętrzu organizowano wybory do Rady i Ławy Miejskiej. W II połowie tegoż wieku świątynię użytkowali katolicy i luteranie. W 1596 r. sytuacja uległa zmianie, gdyż do Torunia przybył zakon jezuicki, którego zadaniem była kuratela nad kościołem oraz utworzenie gimnazjum katolickiego, konkurencyjnego dla istniejącego już gimazjum protestanckiego. Po kasacie zakonu w 1773 r. powrócono do pierwotnej funkcji kościoła jako parafialnego. W 1935 r. podniesiono jego rangę do tytularnej Bazyliki Mniejszej, a w 1992 r., kiedy utworzono diecezję toruńską, stał się katedrą.
Legenda:
Dzwon Tuba Dei Trąba Boża
Kiedy zakończono prace związane z rozbudową świątyni okazało się, że w skarbcu miejskim hula wiatr. Chcąc, aby na ponad 50 m wieży kościelnej zawisł dzwon, toruńskie władze musiały zacząć działać. Pojawił się pomysł, że najprostszą drogą będzie pozyskanie pieniędzy od mieszczan. Nadarzyła się ku temu idealna okazja, ponieważ zbliżał się koniec wieku, a koniec wieku to moment przełomowy. Obwieszczono mieszkańcom, że jeżeli przed upływem stulecia dzwon na wieży nie zawiśnie, wtedy przyjdzie koniec świata, a z nim gniew boży i wszyscy zginą. Przestrach zapanował w całym mieście. Mieszkańcy zaczęli składać ofiary: złoto, srebro i cynę. Zebrano ponad 7 ton kruszców i przekazano na ręce ludwisarza. Odlał on dzwon, który mierzył prawie 3 m wysokości i ponad 2 m szerokości. Uroczyste jego poświęcenie i zawieszenie miało miejsce w 1500 r. Świadczy o tym znajdująca się na czaszy dzwonu inskrypcja, która głosi: “Roku Pańskiego 1500, 22 września Ja Trąba Boża, ku chwale Boga i świętych Janów: Chrzciciela i Ewangelisty zostałam odlana”.
CIEKAWOSTKA
Zegar flisaczy Digitus Dei (Palec Boży)
Zegar ten pochodzi z II połowy XV w. i pokazuje wyłącznie godziny. Znajduje się na wieży kościelnej od strony południowej. Jego tarcza ma aż 5 m średnicy, a czas pokazują dwa złączone ze sobą złote palce. Nie bez powodu skierowany jest w stronę Wisły, ponieważ w dawnych czasach nadbrzeże rzeki było miejscem pracy dla wielu mieszkańców Torunia i własnie głównie tym ludziom miał służyć.
